Qurbağa əti dünyada müxtəlif coğrafiyalarda və müxtəlif mədəniyyətlərdə geniş şəkildə istehlak olunan bir qida məhsuludur. Xüsusilə Fransa, Çin, Tailand, Vyetnam, Meksika kimi ölkələrdə qurbağa ətinə tez-tez rast gəlinir. Fransada, Paris kimi böyük şəhərlərdə restoran menyularında “cuisses de grenouille” (qurbağa ayaqları) tez-tez təqdim olunur və bu yemək Fransız mətbəxinin ənənəvi dadlarından biri hesab olunur.
SİA mövzu ilə bağlı araşdırma aparıb.
Asiya ölkələrində isə qurbağa əti təzə və sağlam protein mənbəyi kimi üstünlük təşkil edir. Qurbağa əti, eyni zamanda bəzi Cənub-Şərqi Asiya və Afrika ölkələrində də geniş şəkildə istehlak olunur.
Qurbağa ətinin qida dəyəri baxımından zəngin olduğunu demək mümkündür. Yüksək keyfiyyətli zülal mənbəyi olan qurbağa əti, aşağı yağ nisbətinə malikdir. 100 qram qurbağa ayağı təxminən 73 kalori, 16 qram zülal və cəmi 1 qram yağ ehtiva edir. Bundan əlavə, vitamin və minerallarla da zəngindir.
Qurbağa əti B12 vitamini, kalium və omega-3 yağ turşuları baxımından yaxşı mənbə sayılır. B12 vitamini orqanizmdə qırmızı qan hüceyrələrinin istehsalı və sinir sistemi sağlamlığı üçün vacibdir. Omega-3 yağ turşuları isə ürək sağlamlığını dəstəkləyir və iltihabı azalda bilər. Bundan başqa, qurbağa əti kalium baxımından da olduqca zəngindir. Bu isə ürək ritmini tənzimləməyə və əzələ funksiyalarını yaxşılaşdırmağa kömək edə bilər.
Dadına gəlincə, qurbağa əti toyuq əti ilə oxşar dad daşıyan bir məhsul kimi təsvir olunur, lakin qurbağa əti daha yumşaq və yüngül quruluşa malikdir. Qurbağanın ən çox üstünlük verilən hissəsi onun ayaqlarıdır və bişirildikdə zeytun yağı, sarımsaq, limon və müxtəlif ədviyyatlarla dadlandırılır. Qurbağa ətinin hazırlanması bişirmə üsulundan asılı olaraq dəyişə bilər. Bəzi restoranlarda bu ətin qızardılmış və ya sobada bişirilmiş variantları təqdim olunur, bəzi yerlərdə isə şorba və ya qarnirlə birlikdə yeməklərdə istifadə olunur.
Qurbağa ayaqları, kərə yağı və ya sarımsaq sousu ilə hazırlanan məşhur Fransız yeməyi kimi tanınır. Qurbağa ətinin bəzi yerli yeməklərdə istifadə olunması ilə yanaşı, yeməkdən kənar tibbi və ənənəvi müalicə üsullarında da istifadə edildiyi məlumdur.
Lakin qurbağa ətinin istehlakı ilə bağlı bəzi narahatlıqlar da mövcuddur. Bu ətin ovlanması bəzi qurbağa növlərinin nəsli kəsilmə təhlükəsi ilə üzləşməsinə səbəb ola bilər. Həddindən artıq ovlanma, yaşayış mühitinin məhv edilməsi və çirklənmə kimi amillər qurbağa populyasiyalarını təhdid edir. Bəzi növlər beynəlxalq səviyyədə mühafizə altına alınıb və bu növlərin istehlakı bəzi ölkələrdə qadağandır.
Bundan əlavə, qurbağa ətinin tədarük zənciri gigiyena və sağlamlıq standartlarına riayət olunmadıqda risk yarada bilər. Təbii mühitdə tutulan qurbağalar müxtəlif parazitlər daşıya bilər və bu da insan sağlamlığına zərər verə bilər. Buna görə də qurbağa əti yalnız təzə və təhlükəsiz mənbədən əldə edilməlidir.
Bəzi dini və mədəni inanclar da qurbağa ətinin istehlakına qarşıdır. Məsələn, bəzi xristian məzhəbləri və yəhudi inancında qurbağa əti qaydalara zidd və “çirkli” hesab olunur. Bu kimi hallar qurbağa ətinin yalnız bəzi cəmiyyətlərdə qəbul edilməsinə və geniş yayılmamasına təsir göstərə bilər.
Qurani-Kərimdə bəzi müsəlman cəmiyyətləri üçün qurbağa ətinin yeyilməsi haram sayılır.
Digər tərəfdən, Asiya mədəniyyətlərində qurbağa əti demək olar ki, meyvə və tərəvəzlər qədər ənənəvi bir qida hesab olunur və hörmətlə yanaşılır. Eyni zamanda yeməklərin bir tərkib hissəsi kimi istifadə olunur.
QURBAĞA YEMƏK ZƏRƏRLİDİR?
Qurbağa əti sağlam protein mənbəyi kimi qəbul edilsə də, bəzi hallarda yeyilməsi sağlamlıq baxımından risklər daşıya bilər. Əvvəlcə, qurbağaların təbii yaşayış mühitlərində daşıya biləcəkləri parazitlər və bakteriyalar insan sağlamlığı üçün təhlükəli ola bilər. Qurbağalar, xüsusilə suyun çirkli olduğu yerlərdə yaşayırsa, bu mikroorqanizmləri bədənlərində daşıya bilərlər. Qurbağa ətinin düzgün bişirilməsi son dərəcə vacibdir. Yetərsiz bişirmə potensial olaraq zərərli bakteriyaların sağ qalmasına və insan bədəninə keçməsinə səbəb ola bilər.
Üstəlik, qurbağa ətinin hansı şəkildə tədarük olunması da sağlamlıq baxımından kritik bir amildir. Əgər ovçuluq nəzarətsiz və dayanıqlı olmayan şəkildə həyata keçirilərsə, bu yalnız ətraf mühitə zərər verməklə kifayətlənmir, eyni zamanda qurbağaların orqanizmində olan toksinlər və ya kimyəvi maddələr səbəbindən daha təhlükəli hala gəlməsinə səbəb ola bilər.
Qurbağa ətinin istehlakının digər potensial riski bəzi insanlarda allergik reaksiyalara yol aça bilməsidir. Digər dəniz məhsulları və ilan kimi heyvanlarda olduğu kimi, qurbağalar da histamin adlı maddə daşıya bilər və bu da bəzi insanlarda ciddi allergik reaksiyalar yarada bilər.
Bundan başqa, qurbağa əti bəzi mədəni və dini inanclara görə yeyilməsi qadağan edilmiş qida məhsulu sayılır və bu hal, insanların və cəmiyyətlərin qida seçimi ilə bağlı yanlış anlayışlara yol aça bilər. Qurbağaların ovlanması bir çox növün populyasiyasını təhlükə altına salır. Həddindən artıq ovlanma və yaşayış mühitinin məhv edilməsi kimi amillər bəzi qurbağa növlərinin yox olma təhlükəsini artırmış və bu növlərin qorunması üçün tədbirlərin görülməsini zəruri etmişdir.
Bu səbəbdən qurbağa ətinin davamlı və etik şəkildə əldə olunması vacibdir.
DİN BAXIMINDAN QURBAĞA ƏTİ YEMƏK GÜNAHDIRMI?
İslam dinində qurbağa əti yemək ümumilikdə haram (qəti qadağan) hesab edilmir, lakin bəzi fətvalarda bu mövzuda müəyyən məhdudiyyətlər və izahlar mövcuddur. İslamda halal və haram anlayışları Qurani-Kərim və səhih hədislər əsasında müəyyən olunur. Qurbağa həm quruda, həm də suda yaşayan bir heyvan olduğu üçün Quranda və ya səhih hədislərdə açıq şəkildə qadağan edilmiş heyvanlardan biri deyil.
Bəzi İslam alimləri qurbağa əti yeməyin bəyənilmədiyini və bəzi məzhəblərə görə məhruh (yəni xoş qarşılanmayan, çirkin görülən, amma haram sayılmayan) olduğunu bildiriblər. Bu baxış tərzi, əsasən qurbağaların natəmiz mühitlərdə yaşaması və orqanizmlərində parazitlər daşıya bilməsi səbəbilə sağlamlıq baxımından riskli olması ilə izah olunur.
Bəzi hədislərdə də qurbağaların öldürülməsi ilə bağlı tövsiyələr yer alır. Məsələn, Peyğəmbərimiz (s.ə.s.) tərəfindən qurbağaların öldürülməsi ilə bağlı konkret bir göstəriş verilmədiyi, lakin bəzi hədislərdə bu heyvanların öldürülməsinin qadağan olunduğu və ya xoş qarşılanmadığı ifadə olunmuşdur. Ümumi nəticə olaraq, qurbağa əti yeməyin qəti şəkildə caiz olmadığına dair yekdil bir hökm yoxdur. Bunun əvəzində, qurbağa ətinin istehlakı ilə bağlı müxtəlif məzhəblər və yerli inanclar arasında fərqliliklər mövcuddur.
Dietoloq Ceyhunə Yusifova: “Son illərdə sağlam qidalanma trendlərinin güclənməsi ilə bir sıra qeyri-ənənəvi, lakin yüksək dəyərli qida məhsullarına maraq xeyli artıb. Onlardan biri də qurbağa ətidir. Artıq paytaxt Bakıda bu ətin satışının genişlənməsi, restoran menyularında yer alması və xüsusi sifarişlər üzrə alınması bu sahəyə olan tələbatın artdığını göstərir
Ceyhunə Yusifova sözlərinə belə davam edib:
Qurbağa ətinin qidalanmadakı yeri
Qurbağa əti bir çox dünya ölkəsində – xüsusilə Fransa, Çin, Tailand və Vyetnam kimi yerlərdə uzun illərdir ki, kulinariya mədəniyyətinin bir hissəsidir. Azərbaycan bazarında yeni-yeni tanınmağa başlasa da, bu ətin tərkibi və sağlamlığa təsiri onun gələcəkdə daha geniş auditoriyaya çatacağına işarədir.
Qurbağa ətinin əsas faydaları
Yüksək bioloji dəyərə malik zülal mənbəyidir:
100 q qurbağa ətində təxminən 16–18 qram protein var. Bu proteinlər bədəndə əzələ bərpası, toxumaların yenilənməsi və immun sisteminin gücləndirilməsində mühüm rol oynayır.
Aşağı yağ və kalori tərkibli qidadır:
Qurbağa əti az yağlı olduğu üçün pəhriz saxlayanlar, arıqlamaq istəyənlər və yağ qəbulu məhdud olan şəxslər üçün ideal seçimdir.
Omega-3 və kaliumla zəngindir:
Bu maddələr ürək-damar sağlamlığını dəstəkləyir, təzyiqin tənzimlənməsinə və xolesterinin balanslanmasına kömək edir.
Həzm sistemi üçün yüngül və asan qəbul olunur:
Mədə-bağırsaq həssaslığı olan şəxslər üçün tövsiyə edilə bilər, çünki ağır və yağlı ətlərə nisbətən daha asan həzm olunur.
B12 vitamini və dəmir tərkiblidir:
Sinir sisteminin sağlamlığı və qan hüceyrələrinin yenilənməsi üçün vacib olan bu maddələr qurbağa ətində təbii şəkildə mövcuddur.
Qurbağa ətinə olan tələbat niyə artır?
1. Sağlam qidalanma tendensiyaları:
Alternativ protein mənbələrinə keçid edən şəxslər toyuq, mal və balıq ətindən əlavə olaraq qurbağa ətini sınamağa başlayıb.
2. Restoran və qastronomiya sektorunun genişlənməsi:
Yeni menyular, dünya mətbəxinə maraq və fərqli ləzzət axtarışları qurbağa ətinin Azərbaycanda da istifadə edilməsini artırıb.
3. İnformasiya və maarifləndirmə:
Sosial mediada və xəbər portallarında qurbağa ətinin faydaları ilə bağlı artan məlumatlar insanların fikrini dəyişib.
4. Diyetoloqlar və sağlamlıq mütəxəssislərinin tövsiyələri:
Xüsusilə pəhriz proqramlarında az yağlı və yüksək zülallı qidalar tövsiyə olunduğundan, qurbağa əti də bu siyahıya daxil edilir.
Kimlərə tövsiyə oluna bilər?
• Arıqlamaq istəyənlər
• İdmanla məşğul olanlar və əzələ bərpa proqramında olanlar
• Mədə-bağırsaq problemi olanlar
• Ürək-damar sağlamlığına diqqət edənlər
• Dəmir çatışmazlığı və B12 vitamini azlığı olanlar
Qeyd:
Qurbağa əti yeyilmədən öncə gigiyenik şəraitdə hazırlanmalı və tam bişirilməlidir. Xüsusilə hamilə qadınlar və immuniteti zəif olan şəxslər bu ətə qarşı ehtiyatlı yanaşmalıdır. İslami və mədəni baxımdan bu qidanın qəbul ediləbilərliyi şəxsi seçim və inanclara görə dəyişə bilər”.
Ayşən Vəli
