Tbilisidə Azərbaycan, Gürcüstan və Ermənistan nümayəndələrinin görüşü nə vəd edir?
Gürcüstan, Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirlərinin müavinləri Laşa Darsaliya, Elnur Məmmədov və Vahan Kostanyan Cənubi Qafqazın inkişaf perspektivlərini müzakirə etmək üçün Tbilisidə görüşüblər. Son zamanlar üç ölkənin hakimiyyətləri regionda sülhün bərqərar olması üçün daha çox səy göstərməyə başlayıblar. Onların bunun üçün bir neçə səbəbi var ki, bu da yalnız hər bir ölkənin, xalqların rifahı ilə bağlıdır. Görüşün məqsədi ölkələr arasında qarşılıqlı faydalı praktiki üçtərəfli əməkdaşlığın inkişafına daha da töhfə verəcək və son nəticədə regionun firavanlığına, sabitliyinə və davamlı inkişafına yönələcək ümumi maraqların mübadiləsidir. Maraqlıdır ki, bundan əvvəl üç ölkənin xarici işlər nazirləri Ararat Mirzoyan, Ceyhun Bayramov və Maka Boçorişvili Türkiyədə Antalya Diplomatik Forumunda görüşüblər.
Orada Bakı və İrəvan nümayəndələri kimin Konstitusiyasının daha təhlükəli olması ilə bağlı mübahisə edib, digər tərəfin sülh müqaviləsinin imzalanmasında səmimi marağına şübhə ilə yanaşıblar. Buna baxmayaraq, Boçorişvili xatırladıb ki, Tbilisi ənənəvi olaraq hər iki qonşu ilə yaxşı münasibətlərə malikdir və regionda sülh gündəmini təşviq etmək niyyətindədir. “Bizim regionumuzda sülhün və sabitliyin təşviqi ilə bağlı səmimi niyyətlərimiz var. Ona görə də biz həmişə deyirik və indi də təkrar etmək istəyirəm ki, Ermənistan və Azərbaycan Gürcüstana arxalana bilər və biz regionumuzda dialoqu və əməkdaşlığı asanlaşdıracaq bütün mümkün vasitələri təqdim edəcəyik. Cənubi Qafqazın buna böyük potensialı var”, – nazir vurğulayıb.
Bundan başqa, bir gün əvvəl Gürcüstan prezidenti Mixail Kavelaşvili Azərbaycana səfər edib. Bu, onun dövlət başçısı kimi ilk xarici səfəri idi. Azərbaycanlı həmkarı İlham Əliyevlə görüşündə o, Bakı ilə İrəvan arasında sülh müqaviləsinin mətni üzrə razılaşmanı alqışlayıb. “Ümid edirik ki, yaxın gələcəkdə regionda uzunmüddətli və davamlı sülhün təmin edilməsi üçün əsas təkan olacaq tarixi müqavilə imzalanacaq. Sizi əmin etmək istəyirəm ki, Gürcüstan həmişə Cənubi Qafqazda dialoq, diplomatiya və dinc yanaşı yaşamanın tərəfdarı olub və bu kurs gələcəkdə də davam edəcək”, – Kavelaşvili bildirib.
O, ikinci xarici səfərini aprelin 28-29-da Ermənistana edəcək. Orada Kavelaşvili baş nazir Nikol Paşinyan, parlamentin sədri Alen Simonyan və bütün ermənilərin katolikosu II Qareginlə görüşəcək. Öz növbəsində Ermənistan hakimiyyəti Gürcüstanın sülhməramlı təşəbbüslərinə müsbət cavab verir. Xüsusilə, IV Tbilisi Beynəlxalq İpək Yolu Forumunda Paşinyan ilk dəfə özünün “Dünyanın kəsişməsi” – Cənubi Qafqaz ölkələri ilə qonşuları arasında gömrük maneələrinin aradan qaldırılmasına yönəlmiş layihə haqqında danışıb.
Ermənistanın XİN başçısı Mirzoyan türkiyəli jurnalistlərə deyib ki, Ermənistanla Azərbaycan arasında onların sərhədində sülh müqaviləsi bağlana bilər. Eyni zamanda o, Ankaranın tərəflərin barışmasında mühüm rol oynaya biləcəyinə ümid edir. Xüsusilə, onun nöqteyi-nəzərindən, başlanğıc üçün Ermənistanla Türkiyə arasında münasibətləri “tam tənzimləmək” mümkündür.
“Atlas” Siyasi Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri Elxan Şahinoğlu hesab edir ki, ATƏT-in Minsk Qrupunun buraxılmasından və Ermənistan Konstitusiyasından Azərbaycana ərazi iddiası ehtiva edən Müstəqillik Bəyannaməsinə istinadın çıxarılmasından sonra Bakı və İrəvan istər sərhəddə, istərsə də Tbilisidə sülh müqaviləsi imzalaya bilərlər. “Son vaxtlar Gürcüstan rəsmilərinin Bakı və İrəvana səfərlərinin sayı artıb. Gürcüstan həm Azərbaycanın, həm də Ermənistanın strateji tərəfdaşıdır. Azərbaycanın dünya bazarlarına nəql etdiyi neft və qazın əsas hissəsi Gürcüstandan keçir və hər iki ölkə Orta Dəhlizinin bir hissəsidir. Azərbaycan və Mərkəzi Asiya ölkələrinin Xəzər dənizi vasitəsilə Avropaya daşıyacağı yaşıl enerji həm də Gürcüstanla sıx sərhəddən İrəvana da keçəcək. Bu səbəbdən, Gürcüstan həm Azərbaycan, həm də Ermənistanla strateji münasibətləri qoruyub saxlaya bilib və üç dövlət arasında əməkdaşlıqda maraqlıdır. Rəsmi Bakı da bunun əleyhinə deyil”.
Gürcüstanın “Xalqın Gücü” partiyasının üzvü, politoloq David Kartvelişvili isə mətbuata açıqlamasında bildirib ki, Tbilisi yeni dünya düzəninin yaranmasına hazırlaşır. “Dünya sürətlə dəyişir. Gələcək Cənubi Qafqazın təkcə enerji və nəqliyyat dəhlizinə deyil, Mumbayı Arxangelsklə, Tokionu Lissabonla birləşdirən tam hüquqlu yol kəsişməsinə çevrilməsini tələb edir. Regionumuzda sülh olmasa, belə bir şey olmayacaq. Bu kəsişməni qurmaq üçün Gürcüstan, Ermənistan və Azərbaycan səylərini birləşdirməli və Tbilisidə keçirilən üçtərəfli görüşlərdən daha yüksək səviyyədə olmalıdır. Bu istiqamətdə addımlar atılır”, – Kartvelişvili vurğulayıb.
Qafqaz İnstitutunun elmi işçisi Qrant Mikaelyan hesab edir ki, Gürcüstanın Ermənistanla Azərbaycan arasında vasitəçilik etməkdə maraqlı olmasının iki səbəbi var. Birincisi, bu yolla Qərb dövlətlərinin təşkil etdiyi diplomatik təcriddən çıxmağa çalışır. İkincisi, Tiflis Cənubi Qafqazda sülhün bərqərar olacağı təqdirdə öz mövqelərini ciddi şəkildə gücləndirəcəyinə ümid edir. “Gürcüstanda yaxşı xatırlayırlar ki, Tiflis Rusiya İmperiyası dövründə Qafqazın paytaxtı olub və onlar o dövrlərə qayıtmaq istəyirlər. Üstəlik, region sülhə qovuşarsa, ondan ən çox qazanan bu ölkə olacaq. O, regionun Qərbə nəqliyyat pəncərəsinə çevriləcək”, – Mikaelyan deyib.
Lakin erməni politoloq Tbilisinin Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin həllində hər hansı ciddi rol oynaya biləcəyinə inanmır. Gürcüstanın İrəvana və Bakıya təzyiq etmək səlahiyyəti yoxdur, hər şey Türkiyə və Azərbaycandan asılıdır.
V.VƏLİYEV
