…Rusiya hakimiyyəti Ukrayna ilə müharibədə sürətlə artan xərclər fonunda federal büdcənin də artmaqda davam edən hissəsini gizlətməyə davam edir.
SİA-nın məlumatına görə, bu barədə Newsweek qəzeti yazır.
…Deməli, bütün dövlət xərclərinin demək olar ki, üçdə biri indi təsnif edilir. 2024-cü ilin dekabrında təsdiq edilmiş büdcə variantında “gizli” sözü 39 dəfə qeyd olunub ki, bu da son illərdə rekord göstəricidir.
Mütəxəssislər əmindirlər ki, belə məxfilik hərbi maşının saxlanmasının getdikcə bahalaşdığının birbaşa göstəricisidir. Berlində yerləşən Beynəlxalq və Strateji Tədqiqatlar İnstitutunun (SWP) Rusiya iqtisadiyyatı üzrə eksperti Yannis Kluqe deyib ki, “…gizli xərclərin artması müharibə xərclərinin artması deməkdir”.
…Rusiya Maliyyə Nazirliyinin açıqladığı xərclərin ümumi məbləği ilə açıq büdcə maddələri arasında fərq 12,12 trilyon rubl (təxminən 152 milyard dollar) təşkil edir ki, bu da bütün xərclərin demək olar ki, 30 faizinə bərabərdir.
Müqayisə üçün: 2023-cü ildə bu məbləğ 11,1 trilyon rubl olub.
Moskva Milli Tədqiqat Nüvə Universitetinin mütəxəssisi Yakov Yakuboviçin sözlərinə görə, bu vəsaitlərin əhəmiyyətli hissəsi müdafiə və təhlükəsizliyə yönəldilib.
Rusiyanın özünün Ukraynaya genişmiqyaslı işğalı adlandırdığı “xüsusi hərbi əməliyyat” kontekstində çox güman ki, gizli vəsaitlər ordunun saxlanması, silahların tədarükü və müqaviləli əsgərlərin ödənişi üçün istifadə olunur.
…Bu xərclər haqqında məlumatın dərci Rusiya şirkətlərinə qarşı yeni sanksiyalara səbəb ola bilər, buna görə də hakimiyyət bu məlumatları gizlədir.
Bunu Yakuboviç bildirib.
Kluqeyə görə, müharibə iqtisadiyyatının saxlanması getdikcə ağırlaşır. Silahların, işə qəbulun və logistikanın qiymətlərinin artması o deməkdir ki, hər bir sonrakı müharibə ili büdcəyə əvvəlkindən daha çox xərc tələb edir.
Əgər 2022-2023-cü illərdə Rusiya neft və qazın yüksək qiymətlərinə görə xərcləri kompensasiya edə bilsəydi, 2025-ci ildə belə bir təhlükəsizlik yastığı olmayacaq.
Gəlirlərin azalması və iqtisadiyyatın soyuması ilə hökumət qeyri-populyar tədbirlərə əl atmağa məcbur ola bilər: xərcləri azaltmaq, borcları artırmaq və ya vergiləri yenidən artırmaq. Artan məxfilik təkcə büdcəyə aid deyil.
Rusiya hakimiyyəti də demoqrafik məlumatlara çıxışı məhdudlaşdırıb. Bu, müharibənin nəticələri – həm birbaşa itkilər, həm də səfərbərlikdən yayınan vətəndaşların kütləvi köçü ilə ağırlaşan demoqrafik böhran fonunda baş verir. Rusiya əhalisinin 21-ci əsrin sonuna qədər demək olar ki, yarıya qədər azalaraq 83 milyon nəfərə çatacağı proqnozlaşdırılır.
Azalan gəlirlər, demoqrafik tənəzzül və qlobal bazarlardan təcrid olunmaqla, müharibənin maliyyələşdirilməsi getdikcə qeyri-davamlı olur və bu, növbəti illərdə daxili iqtisadi təlatümlərə səbəb ola bilər.
Əli Babayev
