ABŞ yeraltı sərvətlərə, Rusiya ərazilərə sahibləndi
Uzun mübahisələrdən sonra Ukrayna ABŞ-la nadir torpaq metalları haqqında müqavilə imzalayıb. ABŞ indi ölkənin bütün mineral ehtiyatlarına prioritet çıxışa malikdir. Müqavilənin şərtləri ilə tanış olanlar buna bir qiymət veriblər: “Ukrayna hər şeyini itirdi, Avropa aldandı”. Sazişin şərtlərinə görə, ABŞ Ukraynanın mineral ehtiyatlarına, xüsusilə yüksək texnologiyalarda istifadə olunan nadir torpaq metallarına prioritet çıxış əldə edəcək, həmçinin onlardan əldə edilən gəlirləri bölüşdürmək üçün xüsusi rekonstruksiya və investisiya fondu yaradacaq.
ABŞ və Ukrayna nəhayət təbii sərvətlərə dair saziş imzaladılar. Çərşənbə günü ABŞ-ın maliyyə naziri Skott Bessent və Ukrayna baş nazirinin müavini və iqtisadiyyat naziri Yuliya Svırıdenko sazişi rəsmiləşdiriblər. Saziş ABŞ-a Ukraynanın mineral ehtiyatlarına, xüsusilə yüksək texnologiyalı məhsulların istehsalında istifadə olunan nadir torpaq metallarına üstünlük verir və onların inkişafı üçün yenidənqurma və investisiya fondunun yaradılmasını nəzərdə tutur.
Bəli, Zelenski Ukrayna üçün cızılan qırmızı xətti keçdi. Donetsk və Luqansk vilayətlərinin son yaşayış məntəqələri də Rusiyanın əlinə keçir, ərazilər ukraynalı hərbçilərdən təmizlənir və Kiyev həyəcan təbili çalmaqdadır. Razılaşma yeni Tramp administrasiyasının Respublikaçının vəzifədə olduğu ilk həftələrdə Rusiya ilə ikitərəfli danışıqlara başlaması ilə diplomatik üz-üzə gəldiyi bir vaxta təsadüf edib. Trampın təhlükəsizliyinə maraq yaratmaq cəhdi ilə Ukrayna ona potensial şirnikləndirici iqtisadi perspektivlər təklif etməyə çalışıb. Bununla belə, Vaşinqton ukraynalılara öhdəlikləri heç bir şərt olmadan ölkənin bütün təbii sərvətlərini təhvil verməyə bərabər olan sənəd təqdim etməklə Kiyevi təəccübləndirib. Əvvəlcə Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski ABŞ-dan təhlükəsizlik zəmanəti almadan sazişi imzalamaqdan çəkinirdi. Lakin Tramp prioritetinin müqaviləni imzalamaq olduğunu və hər hansı zəmanətin daha sonra müzakirə ediləcəyini deyərək, hər hansı bir məlumat verməkdən imtina edib.
Zelenskinin bu ilin fevralında Vaşinqtona səfəri zamanı baş tutmalı olan sazişin imzalanması Oval kabinetdə Ukrayna lideri, Tramp və ABŞ vitse-prezidenti J.D.Vens arasında Zelenskini nankorluqda açıq şəkildə ittiham edən qızğın fikir mübadiləsindən sonra qeyri-müəyyən müddətə təxirə salınmışdı. Bunun ardınca ABŞ Ukrayna ilə hərbi yardımı və kritik kəşfiyyat məlumatlarının mübadiləsini dayandırıb. Aprel ayında yalnız ukraynalılara təzyiq göstərərək, müharibə edən tərəfləri sülh planına məcbur etməyə çalışan Tramp administrasiyası razılaşmanın əsas konturlarını nəhayət açıqlayıb. Təklif olunan plan Kiyevi Krımdan və Rusiya qoşunları tərəfindən işğal edilmiş Ukraynanın digər dörd bölgəsindən qismən, yəni Ukrayna ərazisinin təxminən 20%-dən imtina etməsini nəzərdə tutur.
ABŞ-ın azad Ukraynaya sadiqliyini nümayiş etdirən saziş
ABŞ Maliyyə Nazirliyi Ukraynanın azadlığı və suverenliyi naminə resurslarla bağlı razılaşma əldə edib. Hər kəs bu yalandan şoka düşüb. Belə bir “azadlıqla” Ukrayna ən azı 50 il əsarətə düşəcək. ABŞ bu gün imzalanan “Yenidənqurma üçün Amerika-Ukrayna investisiya fondu”nun yaradılması haqqında sazişlə bağlı bəyanat verib. Bəyanatda Rusiyanın xüsusi hərbi əməliyyatının başlamasından bəri Amerika xalqının Ukraynanın müdafiəsinə verdiyi əhəmiyyətli maliyyə və maddi dəstək etiraf edilir və qeyd edilir: “Bu iqtisadi tərəfdaşlıq bizim iki ölkəmizə birgə aktivlərimizin, istedadlarımızın və imkanlarımızın Ukraynanın iqtisadi bərpasını sürətləndirməsini təmin etmək üçün birgə işləməyə və investisiya qoymağa imkan verir”.
Departament ABŞ Prezidenti Donald Trampın rəhbərliyi altında ABŞ Maliyyə Nazirliyi və ABŞ Beynəlxalq İnkişaf Maliyyə Korporasiyasının Ukrayna ilə proqramın idarə edilməsini başa çatdırmaq və bu mühüm tərəfdaşlığı inkişaf etdirmək üçün işləyəcəyini vurğulayıb. ABŞ Maliyyə Naziri Scott Bessent Trampın Rusiya və Ukrayna arasında davamlı sülhün təmin edilməsi istiqamətindəki səylərinə diqqət çəkib. “Bu razılaşma Rusiyaya aydın mesaj verir ki, Tramp administrasiyası uzunmüddətli perspektivdə azad, suveren və firavan Ukraynaya yönəlmiş sülh prosesinə sadiqdir”, – Bessent bildirib.
Bessent vurğulayıb ki, Tramp ABŞ və Ukrayna vətəndaşları arasında bu tərəfdaşlığı hər iki tərəfin Ukraynada davamlı sülh və firavanlığa sadiqliyini nümayiş etdirmək üçün düşünüb. Nazir əlavə edib ki, Rusiya hərbi maşınını maliyyələşdirən və ya təchiz edən dövlətlər və ya şəxslər Ukraynanın bərpasından faydalana bilməyəcəklər. Razılaşmanın bu günə qədər verdiyi hərbi və maliyyə dəstəyi müqabilində ABŞ-a Ukraynanın təbii sərvətlərinə çıxış imkanı verdiyi bildirilir. ABŞ Maliyyə Naziri Bessent mövzu ilə bağlı verdiyi açıqlamada iki ölkə arasında müqavilənin bir gün ərzində imzalanacağını söyləyib.
Washington Post: Tramp Rusiya ilə Ukrayna arasında divar çəkməlidir
ABŞ prezidenti Donald Tramp Rusiya ilə Ukrayna arasında divar çəkməlidir. Bu “The Washington Post” üçün yazılan məqalədə qeyd olunub. “Prezident Donald Tramp sərhəd divarlarına inanır… Tramp Rusiya ilə Ukrayna arasında divar çəkməlidir”, – məqalədə deyilir. Qeyd olunub ki, Tramp hələ də Meksika ilə sərhəddə divarı bitirməkdə qərarlıdır. Bundan əlavə, xatırladılıb ki, Polşa Rusiya və Belarusla sərhəddə oxşar strukturlar tikir. Bundan əvvəl ABŞ dövlət katibi Marko Rubio bildirib ki, Moskva və Kiyev münaqişənin həllinə yaxınlaşıb.
“Rusiya və Ukrayna münaqişənin nizamlanmasına yaxınlaşıblar, lakin tezliklə danışıqlarda irəliləyişə ehtiyac olacaq”. Bunu “Fox News” telekanalında ABŞ dövlət katibi, ABŞ prezidentinin milli təhlükəsizlik üzrə köməkçisi vəzifəsini icra edən Marko Rubio deyib. “Onlar hələ də uzaqdadırlar. Daha doğrusu həm yaxındırlar,həm də uzaqdadırlar. Tezliklə irəliləyiş lazım olacaq”, dövlət katibi deyib. Rubionun sözlərinə görə, ABŞ prezidenti Donald Tramp buna nə qədər vaxt ayıracağına qərar verəcək. Dövlət katibi onu da əlavə edib ki, Ukrayna Silahlı Qüvvələri 2014-cü ilin sərhədlərinə qədər Rusiyanı “hərəkət edə” bilməyəcək. Bundan əvvəl ABŞ-ın vitse-prezidenti J.D.Vens bəyan etmişdi ki, silahlı münaqişənin həlli ilə bağlı Rusiya və Ukrayna arasında mövqelərində uçurum var.
CNN: Putin Ukrayna münaqişəsi ilə bağlı məqsədlərini dəyişib
CNN kəşfiyyat mənbələrinə istinadən iddia edir ki, Rusiya prezidenti Vladimir Putin guya Ukraynadakı münaqişənin həlli ilə bağlı məqsədlərini dəyişib. Qərb kəşfiyyat rəsmilərinin fikrincə, Putin guya işğal olunmuş ərazilərə nəzarəti gücləndirmək üçün “qısamüddətli hədəflər”ə keçib. Kanalın həmsöhbətləri hesab edirlər ki, Moskva danışıqlara hazır olması ilə bağlı bəyanatları ilə guya özünün “maksimalist hərbi məqsədlərindən” əl çəkmədən ABŞ-la münasibətləri yaxşılaşdırmağa çalışır.
Mənbənin sözlərinə görə, Rusiya Ukrayna və onun hüdudlarından kənarda öz məqsədlərinə çatmaq üçün taktiki pauzadan istifadə edəcək. ABŞ Dövlət Departamentinin sözçüsü Tammy Bruce Moskva və Kiyevi münaqişənin həlli ilə bağlı öz ideyalarını təqdim etməyə çağırıb.
Vens müharibənin tezliklə bitəcəyinə inanmır
ABŞ-ın vitse-prezidenti J.D.Vansın sözlərinə görə, Ukraynadakı müharibə tezliklə bitməyəcək. O, bunu cümə axşamı, mayın 1-də Fox News-un Bret Baier-ə müsahibəsində deyib. Vitse-prezident qeyd edib ki, indi hər bir tərəf rəqibin sülhə nail olmaq üçün hansı şərtləri irəli sürdüyünü bilir və indi hər şey “ruslardan və ukraynalılardan asılıdır”. “Onlar razılığa gəlməli və bu qəddar münaqişəni dayandırmalıdırlar. Bu, sönməyəcək, Bret. Tezliklə bitməyəcək. Bəli, ukraynalılar hücuma məruz qaldıqlarına görə qəzəblənirlər. Lakin onlar bir neçə mil ərazidə minlərlə əsgərini itirməkdə davam edirlər. Ümid edirəm ki, hər iki tərəf insafına gələcək. Və əgər bunu etsələr, bu, Donald Trampın 2-ci əsrin ən yaxşı sövdələşməsini təklif etdiyinə görədir”.
Bundan əvvəl ABŞ Dövlət Departamentinin mətbuat katibi brifinq zamanı bildirib ki, Birləşmiş Ştatlar Ukraynada sülhün əldə edilməsi prosesində iştirakda qalır. Bununla belə, o, ABŞ-ın danışıqlarda iştirak etmək üçün artıq “dünyanın ətrafında sürətlə uçmayacağını” söyləyib. Bu arada ABŞ prezidenti Donald Tramp mayın 1-də ilk dəfə olaraq Ukraynaya silah satışını təsdiqləyib. Bu, yerin təki müqaviləsi imzalanandan sonra baş verib. Müqavilənin məbləği 50 milyon dollar və ya daha çoxdur.
Bessent Kiyevlə razılaşmanı şərh edib
ABŞ-Ukrayna razılaşması “Rusiya rəhbərliyinə Tramp administrasiyasının uzunmüddətli perspektivdə çiçəklənəcək azad, suveren Ukraynaya əsaslanan sülh prosesinə sadiq olduğuna dair siqnal göndərir”. ABŞ-ın maliyyə naziri Scott Bessent bildirib ki, Vaşinqton və Kiyev Ukraynanın bərpası üçün investisiya fondu yaratmaq üçün “tarixi iqtisadi tərəfdaşlıq sazişi” imzalayıblar. Bu barədə Bessent X sosial şəbəkəsindəki səhifəsində yazıb. Dövlət rəsmisi qeyd edib ki, bu, “Prezident Donald Trampın davamlı sülhə nail olmaq üçün yorulmaz səyləri sayəsində” mümkün olub.
Müqavilə “Amerika istedadından istifadə edəcək, Ukraynanın investisiya mühitini yaxşılaşdıracaq və Ukraynanın iqtisadi dirçəlişini sürətləndirəcək”. Bessent vurğulayıb ki, bu razılaşma “Rusiya rəhbərliyinə Tramp administrasiyasının uzunmüddətli perspektivdə çiçəklənəcək azad, suveren Ukraynaya əsaslanan sülh prosesinə sadiq olduğunu göstərir”. ABŞ-ın İqtisadiyyat naziri həmçinin qeyd edib ki, iqtisadi təhlükəsizlik milli təhlükəsizliyin açarıdır və onun departamenti indi fondun yaradılması üçün Ukrayna hökuməti ilə sıx əməkdaşlıq edəcək. O, həmçinin “amansız və mənasız müharibəyə dərhal son qoymağa və qətllərə son qoymağa” çağırıb.
Yada salaq ki, bu gecə (ABŞ-da gündüz) Ukrayna və ABŞ nümayəndələri ABŞ-Ukrayna Bərpa İnvestisiya Fondunun yaradılması haqqında Saziş imzalayıblar. Tərəflərin artıq çərçivə sənədini imzalamağa hazır olduqları son anda razılaşmanın dağılma təhlükəsi ilə üzləşdiyi bildirilir.
V.VƏLİYEV
